Zioła, rośliny lecznicze - F
Fenkuł włoski - ( Koper włoski ) ( Foeniculum capillaceum )
Wiadomości ogólne
Jest to roślina zielna, w zasadzie dwuletnia, czasem bylina, zaliczana
do rodziny Baldaszkowatych (Umbelliferae), występująca dziko w strefie
śródziemnomorskiej, uprawiana od wieków w różnych krajach świata. W
Polsce jest hodowana głównie na obszarze województw południowych,
zachodnich i środkowych. Istnieje kilka odmian kopru włoskiego,
różniących się zarówno wyglądem owoców, jak i ich składnikiem chemicznym
oraz smakiem. Są wykorzystywane głównie w lecznictwie, czasem jako
przyprawa do niektórych gatunków chleba, ciast, warzyw, sałatek,
marynat, a nawet likierów. Są również odmiany spożywane na surowo jako
sałata, lub po ugotowaniu - jako jarzyna.
Koper włoski wydaje w pierwszym roku różyczkę liści 3-krotniepierzastych
o wycinkach nitkowatych, a w następnym łodygę nagą, obłą, rozgałęzioną,
do l m wysoką. Pochwy liściowe ma rozdęte. Kwiaty żółte w baldachach
złożonych, 15-25 szypułkowych. Owoc podłużniejajowaty, do 7 mm długi.
Koper włoski można łatwo uprawiać w ogródkach przydomowych lub na
działkach. Wymagania ma podobne do większości roślin uprawnych. Zimuje
zwykle dobrze, a tylko w mroźne bezśnieżne zimy może wymarzać.
Surowce lecznicze
W celach leczniczych używane są dojrzałe owoce
Substancje lecznicze
Owoc kopru włoskiego jest typowym aromatycznym surowcem olejkowym.
Zawiera 2-6% olejku eterycznego, oprócz tego pochodne kumaryny (np.
umbeliferon) oraz flawonoidy (m.in. pochodne kwercetyny i kemferolu),
fitosterole (np. stygmasterol) oraz 12-18% oleju tłustego, 4-5%
węglowodanów, około 20% związków białkowych i do 9% soli mineralnych.
Skład chemiczny olejku koprowego zależy od uprawianej odmiany.
Najważniejszym jego składnikiem jest trans-anetol (60-90%), keton
fenchon (12-20%), α-pinen (do 4,7%) i limonen (do 2,5%). Odmiany słodkie
kopru włoskiego nie zawierają fenchonu, który odznacza się gorzkim,
lekko palącym smakiem.
Zbiór i konserwacja
Do celów leczniczych zbiera się w końcu lata dojrzałe baldachy,
pojawiające się dopiero w drugim roku po wysianiu, suszy w miejscach
przewiewnych w temp. poniżej 35°C, następnie omłaca i odsiewa owoce.
Surowcem są dojrzałe owoce fenkułu (kopru) włoskiego - Fructus Foeniculi,
zawierające zgodnie z normą co najmniej 3% olejku eterycznego.
Przechowywać je należy w miejscach suchych w blaszankach lub słoikach
szczelnie zamkniętych.
Przez destylację z parą wodną rozdrobnionych owoców kopru włoskiego
otrzymuje się olejek koprowy - Oleum Foeniculi, stanowiący odrębny
surowiec apteczny.
Działanie;
Owoc kopru włoskiego pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zmniejsza
napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, a jednocześnie wzmaga
ruchy perystaltyczne jelit, ułatwiając odejście gazów. Łagodzi lub znosi
ból wywołany wzdęciem i przywraca prawidłowy przebieg procesów
trawiennych, zwłaszcza u dzieci i osób starszych. Ma typowe własności
wiatropędne. Wykazuje ponadto nieznaczne działanie moczopędne oraz
rozkurczowe na macicę.
Koper pobudza również wydzielanie śluzu w górnej części dróg
oddechowych, zwłaszcza w gardle, krtani i tchawicy oraz przywraca
prawidłowy ruch nabłonka rzęskowego, ułatwiając odkrztuszanie. Należy
również wspomnieć o słabym działaniu mlekopędnym owoców kopru,
wykorzystywanym niekiedy przez karmiące matki, oraz o nieznacznych
właściwościach uspokajających tak owoców, jak i olejku koprowego.
Olejek eteryczny z kopru stosowany zewnętrznie działa bakteriobójczo
oraz przeciwpasożytniczo na świerzbowce i wszy.
Większe dawki olejku koprowego podane doustnie wywołują odurzenie,
drgawki kloniczne, podrażnienie błon śluzowych żołądka i jelit oraz
przekrwienie mózgu i płuc.
F - Fiołek trójbarwny
Literatura
Ziołolecznictwo
Książka ta została napisana, ponieważ roślinne surowce lecznicze stają się z konieczności znów integralną częścią naszego życia codziennego. Autor zwraca uwagę na znaczenie ziół w profilaktyce, czyli na przedpolu lecznictwa klinicznego. Powszechnie stosowane zioła przedstawione zostały w poszczególnych rozdziałach książki poświęconych fitoterapii i prewencji najważniejszych schorzeń Więcej ...
Atlas roślin miododajnych
Wielki atlas roślin miododajnych Zbigniewa Kołtowskiego to książka niezwykła. Po raz pierwszy w historii polskiego i europejskiego pszczelarstwa mamy okazję zobaczyć - zebraną w jednym tomie - tak przepiękną ekspozycję fotograficzną setek roślin, które dla pszczół stanowią źródło życia i nadają sens ich cierpliwej pracy. Ten album dotyka także wartości uniwersalnych. Bo przecież istotą rzemiosła pszczelarskiego -uprawianego przez człowieka - jest różnorodność i potęga Przyrody. Kto chociaż raz widział z bliska krzątające się w ulu pszczoły lub obserwował ich niestrudzony wysiłek zbierania pyłku i nektaru wśród kwiatów na polach i w lasach, ten wie, o czym mówię. Nie ma już dzisiaj prawie bezkresnych ugorów i pierwotnych puszcz, a mimo to pszczoły trwają niezmiennie od 80 milionów lat. l ciągle dają nam, ludzkości, gwarancje na przetrwanie. Bez ich żmudnej misji związanej z zapylaniem przeważająca część zasobów światowej flory musiałaby zginąć lub ulec nieuchronnie degradacji, l o tym także - w symboliczny sposób - opowiada ta książka. Wielki atlas roślin miododajnych to podręcznik i przewodnik zarazem. Nie tylko dla pszczelarzy. Więcej ...